DİKKAT VE KONSANTRASYONU GELİŞTİRMEK

Hiç kimse doğuştan gelen bir dikkat ve konsantrasyon kapasitesine sahip değildir. Amacımız bunu kazanmak ve geliştirmek olmalıdır. Dikkat ancak bilinçli çalışma, isteyerek zorluklara katlanma ve tamamlanan küçük eylemlerle artar. Bu çalışmalarda istek çok önemlidir. Bir şeyi başarmak için gerçekten istemek gerekir, istemeden asla yapamayız. Bilinçli bir isteyişle, her şey elde edilebilir.

  • Kendini Gözlem Ve Analiz

Düşüncelerimizi sürekli olarak gözlemlemek ve denetim altında tutmak istersek, “dikkat dağılması” konusuyla da ister istemez ilgilenmek zorunda kalırız. Bundan sonra dikkatimizi dağıtacak ve konsantrasyon gücümüzü azaltacak etkenleri engellemeye çalışabiliriz. Konsantrasyonda en önemli unsur, her zaman için düşüncelerin bilinçli yönlendirilmesidir. Dikkatimi neler dağıtıyor, neden bir türlü dikkatimi toparlayamıyorum ya da hangi zaman ve durumlarda en iyi performansı gösteriyorum gibi soruları sorarak engel, zayıflık ve güçlerimizin farkına varabiliriz.

  • Sadece Bir İş Yapmak

Dikkatimizi en güçlü ve en rahatsız edici biçimde dağıtan yine kendi düşüncelerimizdir. Herhangi bir iş yaparken düşüncelerimizin başka yönlere kayması, belki aklımıza çok önemli fikirlerin gelmesi kaçınılmazdır. Bunları en asgari düzeye indirmek için aynı anda birden fazla uğraş içinde bulunmamak gerekir.  Bazen sıradan bir işi yaparken aynı anda başka konuları da düşünerek ve fikirler geliştirerek zaman kazandığımızı ileri sürebilir, böylece de kendimizi haklı çıkarmaya çalışabiliriz. İlk bakışta bu gerekçeler doğru gibi görünse de temelde yapılan işin kalitesini düşürmekten ancak belki bir az zamanını azaltmaktan başka fayda sağlamaz. Kendimizi yaptığımız herhangi bir işe ne kadar konsantre edebilirsek o kadar kısa zamanda doyurucu bir sonuç alabiliriz. Bunun sonucu olarak da daha kısa zamanda daha çok işi üretebiliriz. Konsantrasyonun hedefi en kısa zamanda en çok işi üretmek değil, en kısa zamanda en çok işi en iyi biçimde bitirebilmektir.
Bu yüzden de bütün dikkatimizi yalnızca bir işe verirsek, zamanımızı ve gücümüzü yalnızca bir tek çözüm için kullanırsak, bütün becerilerimizi mükemmele ulaştırırız ve çok daha verimli oluruz. Üstelik konsantrasyon konusunda da zaman içinde büyük bir ustalığa erişiriz.

  • Zaman Planlaması Yapmak

Zamanımızı olabildiğince ayrıntılı olarak planlamak neyi ne zaman yapacağımızı bilmemize ve zihnimizi buna göre organize etmemizi sağlar.


  • Tamamlanmamış İşleri Listelemek

Daima aklımızda olan ama bir türlü bitirmeyi beceremediğimiz işler vardır. Bunlar sürekli olarak zihnimizi işgal ederler ve daha önemli konular üzerinde durmamızı engellerler. Bu başlanmış ama bitirilmemiş işleri ne kadar çabuk temizleyebilirsek o kadar çok konsantrasyon gücümüz daha yararlı işlerde kullanılmak üzere boş kalır.

  • Hedeflerle Çalışma

Her türlü konsantrasyon için en başta bir hedefin olması gerekir. Bu en küçüğünden basit bir düşünce, bir deneyim, küçük bir görev, yaratmak istediğiniz bir eser ya da en geniş anlamıyla yaşamın amacı olabilir. Değişik yönlerde koşuşturmak yerine kendini tek bir hedefe yönlendirebilenler, karmaşıklığı ve dağılmayı önleyici önemli bir adım atmış olurlar. Değişik birkaç hedef yerine kesin bir hedef her zaman için daha olumlu sonuçlar doğurur. Dikkatin bilerek ve isteyerek belirli bir noktaya yöneltilmesi, bilincin ve bilinçaltının ulaşılmak istenen hedefe karşı duyarlılığını artırır. Çoğumuzun büyük ve küçük hedefleri vardır. Bu yüzden de enerjimiz bazen bir yana, bazen öte yana dağılır gider. Böylece de zaman zaman ara hedeflerimiz birbirleriyle çakışabilirler. Oysa kendimizi büyük bir hedefe kilitlersek bütün enerjilerimizi bu hedefe yönlendiririz. Bir başka deyişle, büyük hedef bir mıknatıs gibi bütün enerjiyi kendine çekecektir. Sürekli olarak olumlu canlandırmaları ve hedefleri seçmeliyiz çünkü onlar geleceğimizi doğrudan etkilerler. Bu yüzden de kendimize güzel düşler, hedefler ve olumlu fikirler edinmeye çalışmalı, motivasyonunun etkisini göz ardı etmemeliyiz. Bizi ulaşılamaz sandığımız hedefimize yaklaştıran en küçük bir adım bile doğru yönde atılmış bir adımdır. Önemli unsurlara konsantre olunca, duyularımız hedefimizle ilgili olan her şeyi algılamaya hazır olur. “Kendini hedefine göre düzenle.” bu söz Fransız düşünür ve yazar Jean Paul Sartre’ın bir sözüdür. Kendimizi hedefimize yoğunlaştırdığımız anda gitmemiz gereken yönü bildiğimiz ve izlediğimiz için gerekli kararları çok daha kolay verebiliriz. Kendimizi hedefimize ulaştığımızda nasıl hissedeceğimizi gözümüzde canlandırmamızın da çok faydası vardır. Hedefi gözümüzde ne kadar belirgin canlandırabilirsek, konsantrasyon gücümüz de o kadar artar. Böylece bilinçaltımız da hedefimizle ilgili her türlü bilgiyi algılamaya programlamış oluruz.

  • İşe Küçük Şeylerle Başlamak.

Yapmayıp ertelediğimiz pek önemli olmayan küçük bir şeyi ele alıp ve onu amaç edinebiliriz. Araya başka bir şeyin karışmasına izin vermemek gerekir. Hedef sadece o olmalıdır. Başarılı olduktan sonra daha büyük bir hedefe geçebiliriz. İnsanı yapabileceği küçük şeylerden vazgeçiren şey anormal hırsıdır. Bu hırsı yok etmek ve büyük şeyleri unutmak gerekir. Önce küçük bir alışkanlığı yenmeyi kendimize amaç edinmeliyiz.

  • İlgi Alanlarını ve Önemini Belirlemek

Dikkat ve konsantrasyon çalışmalarında en önemli adım, gerçekten ilgilendiğimiz konuları açığa çıkarmak ve onları pes etmeden izlemeyi sağlamaktır. Zihinsel düzeyde bilinçlenmenin ön koşulu, ilgilendiğimiz konuların, görünenden daha derin anlamlarını bulmaktır. Öncelikle yaptıklarımızın arka plandaki gerekçelerini arayıp bulmak gerekir. Bizi bu davranışlara iten gerçek nedenler nedir? Yaşam çok yönlüdür ve yalnızca günlük sorunların çözülmesiyle yetinilemez. Eğer neyi neden yaptığımızı tam olarak bilirsek başarıya ulaşmamız çok daha kolay olacaktır.
İlk bakışta kendini ele vermeyen, hemen anlaşılmayan davranışlarımızın ve seçimlerimizin gerekçelerini araştırmalıyız:

Yapmamız gereken eylem ve uğraşların amacı, bize getireceği kazanımlar ve seçimlerimizin yaşamımızdaki anlamı, bizi bu kararlara iten gerekçelerin neler olduğu üzerinde düşünelim. Bu unsurların bize ne gibi motivasyon etkileri sağladığını araştıralım. Bunlardan, kişiliğimizin gelişmesi için nasıl yararlanabileceğimizi saptayalım. Bu unsurlar bizi genel olarak yaşamımızda destekliyorlar mı, yoksa bize daha çok engel mi oluyorlar? Çünkü neyi neden yaptığını kavrayabilenler, bunların üzerine kendiliklerinden daha iyi konsantre olabilirler ve daha başarılı olurlar.

  • Güdülenme/Motivasyon

Dikkat ve konsantrasyonda güdülenmek (motivasyon) en önemli etkendir. Motivasyonu sağlayacak ne ise öncelikle bunun sağlanması gerekir. Eğer konsantrasyon yeteneğimizi geliştirmek istiyorsak, yaptığımız işin bizi çekmesini sağlayarak işe başlamalıyız. Çünkü bizi cezbeden işlere isteyerek dikkatimizi veririz. Bu yüzden görev ve işlerimiz karşısında pozitif bir zihinsel ve duygusal tutum, konsantrasyon yeteneğimizi de geliştirecektir. Yaptığımız her işi sevinçle yapmak bu açıdan oldukça önemlidir. Tersine eğer bir yük olarak algılarsak, bu bize gerçekten bir yük olur ve hiçbir zaman memnun olmayız. Konsantrasyonun yoğunluğu motivasyonumuza ve irademize bağlıdır. Yoğun ve kısa bir konsantrasyon, yüz metre yarışıyla karşılaştırılabilir; her ikisinde de kısa, yoğun bir güç kullanımından sonra duraklama vardır. Uzun süreli konsantrasyon ise aynı maraton koşusunda olduğu gibi, yavaş ancak hep aynı kalan tempoda dengeli bir biçimde kullanılır. Her iki durumda da konsantrasyonun yeterli olması motivasyonun durumuna bağlıdır.

  • Çaba ve Sabır

Dikkat ve konsantrasyonun geliştirilmesinde önemli diğer faktörler ise sabır ve çabadır. Çaba bilinçli varlığı otomatik varlıktan ayıran en önemli ve en birinci faktördür.  Bıkmadan, istekle sürdürülen her çaba sonunda meyvesini verir.

NELER YAPMALI?

  • Yeterli ve kaliteli uyku önemlidir. Çok geç saatlere kadar uykusuz kalmayın.
  • Karbonhidratlı besinleri azaltın.
  • Suni, tatlandırıcılar, asit içeren içeceklerden uzak durun.
  • B vitaminleri içeren yiyecekleri arttırın (fındık, ceviz, fındık, fasulye, bezelye, süt, yağsız et, yeşil yapraklı sebzeler, avokado, karnabahar ve ıspanak )
  • Demir eksikliğini giderin (Kırmızı et, deniz ürünleri, brokoli vs)
  • Hafif müzikler dinleyin, bulunduğunuz ortamda hoş (lavanta ) kokular koklayın.
  • Bol bol su için.
  • Aklınıza gelen konuları not tutun, fikir defteri edinin
  • Bitkisel destek olarak ginseng özütü kullanabilirsiniz (dikkat ve konsantrasyonu artırır).
  • Hafızayı güçlendirici olan ginkgo biloba bitkisinin tabletleri kullanılabilir.
  • Doğru ve yeterli nefes almak için nefes egzersizleri yapın.
  • Fiziksel aktiviteler ve zihinsel aktivasyonu arttırıcı oyunlar oynayın (satranç, bulmaca çözmek v.s.)

Yüzme, meditasyon, yoga, tai chi gibi eylemler konsantrasyon yeteneğinizin gelişiminde katkı sağlar.

Uzm. Psik Nihal ARAPTARLI