Vaginismus kadınlarda en sık görülen cinsel sorunların başında gelen, kısaca cinsel birleşmenin engellenmesi diyebileceğimiz bir durumdur. Bu soruna sahip kadınlar, çoğunlukla evlenip ilk cinsel birlikteliğini deneyimleyinceye kadar böyle bir sorunu olduğunun farkında değildir ve çoğunluğu başkasında duyduğu bu sorunun kendinde de olabileceğini aklına bile getirmez. İlk cinsel deneyim gerdek gecesinde başarısızlıkla sonuçlandığında üzerinde pek durulmaz. Düğün telaşı ve yorgunluğundan kaynaklandığı düşünülür. Sonraki denemelerde de aynı başarısızlık yaşandıkça cinsel ilişki bir karabasan haline gelir ve yeni evli çift arasında ilk çatışmalar başlar. Genellikle fizyolojik kökenli bir rahatsızlık sanılarak jinekolojik tedavi amaçlı arayışlar içine girerler. Aslında Vaginismus bir kaygı durum bozukluğudur. Farklı nedenlerle cinsel ilişki konusunda bilinçaltında gelişen kaygı ve korkular, ilişki anında bilinçdışı vajinal kasılmalar, bedende istemsiz tepkiler oluşturarak ilişkinin gerçekleşmesini engeller.
Kadında cinsel ilişkinin gerçekleştiği vajen bölgesinin etrafındaki kasların kasılmasına kişiye göre farklılık göstermekle birlikte bacaklar, kasık ve karın bölgesi veya tüm vücuttaki kasılma, bacakların sıkıca kapatılması eşlik ederken duygusal olarak da endişe, korku ve panik hali ile eşini itme, yataktan kaçma isteği gibi davranışlar da görülür.
Tıp literatüründe cinsel işlev bozuklukları sınıflamasında yer alan vaginismusa cinsel ağrı bozukluğu da denilebilmektedir. Ağrılı cinsel ilişki ve vaginismus birbirini tetikleyen iki bozukluktur.
The Merck Manuel’e göre vajinismus: “Kadınlarda, penisin vajinaya girmesini önlemek konusunda mevcut bilinçdışı bir istek sonucu vajina aşağı bölümündeki kasların adeta bir şartlı refleks gibi kasılması sonucu meydana gelen vajina spazmı” diye tanımlanır. Penisin vajinaya girmesi çok zaman olanaksız olduğundan bu olay iyi gitmeyen evliliklerin oluşmasına neden olur.
Amerikan Psikiyatristler Birliğine göre vajinismus; “istemsiz kasılmalar sonucu ilişkinin gerçekleşememesi” durumudur. Bu kasılmalar gerçek bir girişim yanında yalnızca girişimin hayal edilmesiyle bile ortaya çıkabilir. Hatta muayene esnasında da kasılmalar ortaya çıktığından böyle bir durumda normal vajinal doğum bile mümkün olmayabilir.
Geçmiş de yaşanmış cinsel bir travma yok ise ve parmak ile vajen girişi ve vajen içi kontrol edilebiliyorsa, ancak cinsel ilişki sırasında eşi itme ve kasılma oluyorsa bu durum “basit vajinismus” olarak adlandırılabilir ve nispeten tedavisi daha kolaydır.
Cinsel Terapist Helen Singer KAPLAN vajinismus tanı ve nedenleri konusunda şunları söyler: “Vajinismus, vajinal penetrasyona yönelik girişimlerin vajinal girişte istemsiz bir spastik kasılmaya neden olduğu ve bu nedenle cinsel ilişkinin mümkün olmadığı bir bozukluktur. Bu nispeten nadir bir durumdur. Cinsel tedaviye verilen tepki mükemmeldir. Kanıtlar, bu durumun altındaki patolojinin vajinal girişi koruyan kasların koşullandırılmış bir reaksiyonu olduğunu göstermektedir. Görünürde bu kaslar yoğun spazmla tepki verecek şekilde koşullandırılabilir. Vajinismik tepkinin elde edilmesinden sorumlu olan koşullandırılmamış uyarı penetrasyonla ilgili acının herhangi bir kaynağı olabilir. Fiziksel hastalık, psikolojik olarak acı veren bilinçli veya bilinçsiz korku ve/veya suçluluk duygusu gibi bir etki, travmatik cinsel saldırılar vajinismusun ortaya çıkışı ile ilişkilidir. Bazı durumlarda travmatik kaynak tanımlanamaz. Vajinismus vajinal girişin fiziksel olarak engellenmiş olmasından ve aynı zamanda penetrasyondan basit, fobik kaçınmadan ayırt edilmelidir. Vajinismus tanısı pelvik muayene ile konabilir.”
Bazı kadınlar partnerleri ile yaşadıkları farklı sorunlar nedeniyle ya da cinsel ilişki esnasında ağrı, yanma, acı ve kanama olacağı gibi yanlış bilgilenmelerle gelişen önyargı ve korkularına bağlı olarak istemli olarak cinsel birleşme esnasında kendilerini kasarak ilişkiyi engellerler. Bu durumda da psikolojik tedaviye ihtiyaç duyulmasına rağmen vajinismustan farklıdır ve karıştırılmamalıdır.
Bizim toplumumuzda görülen daha çok bu durumdur. Cinsel eğitimin yetersizliği, çocukluk ya da ergenlik döneminde edinilen yanlış öğrenimler ve cinsel deneyim yaşayanların abartılı aktarımları genç kızlarda cinsel ilişkinin ağrı ve acı veren bir durum olduğu konusunda bir önyargı gelişmesine neden olmaktadır. Ayrıca bekarete verilen önem, kızlık zarının ilk ilişkide yırtılması, kanaması gerektiğine ilişkin yanlış bilgi de bu konuda fobik bir durumun gelişmesine neden olmaktadır. Vaginismusda ise bilinçdışı kasılmaların nedeni daha derindedir ve bilinçli zihin halinde yapılan teşhislerde farkedilemez. Bilinçaltının aktif halde olabileceği tekniklerle (hipnoz altında) fark edilebilmeltedir.
İlk cinsel deneyim esnasında vajinanın dış kısmında cinsel birleşmeyi engelleyecek boyutta yineleyici ve sürekli olarak istem dışı yaşanan kasılma orta şiddette yaşanır. Çoğunlukla ilişkiye izin vermeyecek biçimde ağrılıdır. Buna Primer ( basit) Vaginismus denir. Primer vajinismusda kişi hayatında hiçbir başarılı cinsel birleşme yaşayamamıştır. Primer vajinismusa neden bilinçaltında yatan korkudur. Daha önce hiç vajinismus sorunu yaşamamasına karşın travmatik etki yapacak biçimde yaşanan doğum, düşük, kürtaj, kötü ve sert bir jinekolojik muayene sonrası, yırtıklar ve enfeksiyonlara bağlı olarak görülenlere ise Sekonder (ikincil) Vaginismus denir. Sekonder vajinismus genellikle disparoni denen ilişki esnasında ağrıya bağlı olarak gelişirmektedir. Bazen de yanlış tedavi uygulamaları ile yüzeysel değişim ve iyileşme yaşayan kişilerde bilinçaltındaki sorun kaynağının yeniden tetiklenmesiyle vajinismusun tekrarlaması şeklinde de oluşabilmektedir..
Vajinismus sorunu yaşayan çiftler ilk başta bunun zaman içinde değişeceği umuduyla üzerinde durmazlar ancak günler, aylar hatta yıllar geçtikçe hiçbir değişimin gerçekleşmemesi çiftler arasında yatak odası dışına taşan sorunlarla devam eder. Yıllar geçmesine rağmen kucaklarına bir torun alamamış aile büyüklerinin baskısıyla içinden çıkılamaz bir hal almaya başlar ama içinde bulundukları durumu anlatamazlar.
Son yıllarda internet kullanımın yaygınlaşması bu sorunu yaşayan çiftlere kolaylıklar sağlarken, içlerinde zarar görenlerde olmaktadır. Öncelikle bu sorunu yalnızca kendilerinin yaşamadığını, yaygın bir durum olup tedavisinin de mümkün olduğunu öğrenen çiftler büyük bir çaresizlik duygusu içinde destek almak için çoğu zaman vajinismus konusunda uzman olmayan, yanlış yönlendirme veya teknikler uygulayan kişi ya da kurumlara başvurmakta ve büyük bir çoğunluğu maalesef maddi ve manevi anlamda sömürülmekte ve zararlar görmektedir. Vajinismus tedavisi kesinlikle mümkün olan ve birçok psikolojik soruna oranla çok daha kolay ve kısa sürede çözümlenebilen bir sorundur. Ancak doğru uzmana ulaşamayan birçok çift vajinismus sorunlarına çözüm bulabilmek için neredeyse servet sayılabilecek bedeller ödemek zorunda kalmalarına rağmen tam bir çözüme de ulaşamamaktadırlar. Bu nedenle destek alınacak uzmanın iyi araştırılması, konusunda uzman olup olmadığına, uygulanan tekniğin ne olduğu, bu tekniğin sorunun çözümünde etkili olup, olmadığı ve destek için talep edilen bedelin makul bir fiyat olup olmadığına dikkat edilmedlidir. Kişiye göre değişmekle birlikte vajinismus 4-10 seansda çözümlenebilmektedir.
Uzm. Psik. Nihal ARAPTARLI